Chương IX. Những đối kháng mọi mặt
Có hai mối nguy đe doạ nghiêm trọng cho những con người hoạt động, điều mà Chúa Giêsu nói khi ngài khiển trách Marta: lo lắng và xáo động,61 nghĩa là sự lo lắng trong tâm trí và sự bất an trong tình cảm. Hai điều này rất dễ nhận ra nơi những con người buộc phải chia cắt các hoạt động của họ thành nhiều mảnh. Để tránh rơi vào tình trạng này, cần phải có một điều cần nhất như Maria đã chọn, tức là không đánh mất sự kết hợp với Thiên Chúa. Con thuyền với tất cả những gì nó chở thẳng tiến an toàn trên sóng nước bao lâu phần sức nặng của con thuyền được đặt đúng chỗ; lúc đó con thuyền có được sự cân bằng, và chúng ta có thể nói, có được sức mạnh để lấy lại cân bằng khi thuyền bị nghiêng ngả vì sóng biển. Sức nặng của đời sống hoạt động chính là sự kết hiệp với Thiên Chúa, hoặc nó ngăn ngừa sự nghiêng ngả hoặc nó giúp lấy lại sự cân bằng mau chóng.
Biết bao cơn sóng thình lình đánh vào con thuyền nhỏ của mỗi người chúng ta! Không phải chịu ngay cả một chút chao đảo giữa những đối kháng là một đặc ân rất hiếm dành cho những người kết hợp mật thiết với Chúa đến độ nên một trong tinh thần với Ngài như lời thánh Phaolô.62 Chúng ta tin Don Bosco thuộc về con số ít người được đặc ân này khi nhìn vào cách ngài cư xử và cách ngài nói khi gặp bao tai nạn và những khó chịu bất ngờ. Những chuyện xảy ra như thế áp lực trên ngài cách ghê sợ nhưng không làm mất đi sự bình thản mạnh mẽ thông thường của ngài: điều mà chỉ xảy ra cho những người ở bất cứ đâu và bất cứ lúc nào luôn giữ được cái trung tâm thâm sâu của mình.
Don Bosco gặp nhiều trở ngại do những tai nạn nặng nề trong việc xây cất. Năm 1852, vào ban đêm, một phần lớn của một xưởng thợ đang xây với bao công lao và hy sinh bị sụp đổ. Các thanh thiếu niên tỉnh giấc vì tiếng động bất chợt, chạy thoát thân ra khỏi nhà ngủ; nhưng chúng được Don Bosco quy tụ lại với mình và đưa vào nhà thờ để tạ ơn Chúa và Đức Mẹ, vì đã cho chúng thoát nạn. Vài giờ sau, lúc giờ chơi, phần còn lại của xưởng thợ đã xây xong tới mái nhà, cột và tường cũng đổ nốt, tất cả thành một đống gạch vụn. Đứng trước tai nạn đã lam tiêu tan mọi cố gắng và hy vọng của ngài, Don Bosco kinh ngạc nhưng bình tĩnh nói đùa rằng: “Chúng ta đã chơi trò chơi bằng gạch!”. Rồi với nét bình an trên khuôn mặt ngài với giọng của người cha ngài nói: Nếu đó là ý Chúa, xin chúc tụng danh Ngài. Chúng ta đã lấy tất cả từ tay Chúa; Ngài sẽ tính sổ về sự từ bỏ của chúng ta. Đúng hơn, chúng ta hãy tạ ơn Chúa và Đức Mẹ, bởi vì đang khi những chuyện đau thương đè nặng trên nhân loại, thì luôn có một bàn tay nhân lành làm giảm nhẹ những bất hạnh của chúng ta.
Trong một lá thư ngài viết ba ngày sau đó, chúng ta nhận thấy cùng với sự thử thách đau đớn là một sự bình an thánh trong tâm hồn ngài: “Cha đã gặp một điều không may: căn nhà đang xây hầu như bị đổ nát hoàn toàn khi đã lợp gần xong mái. Có ba người bị thương nặng, không ai chết; nhưng có một nỗi sợ hãi, một cú đòn muốn đưa Don Bosco khốn khổ này sang thế giới bên kia. Chúa đã muốn như vậy”.
Năm 1861 vào lúc nửa đêm, một tiếng động lớn làm rung chuyển cả nền móng của Nguyện xa. Một cú sét đánh vào phòng Don Bosco, mọi sự đều bị đổ ngổn ngang, Don Bosco bị nửa bất tỉnh nằm giữa phòng. Ý nghĩ của ngài lập tức hướng tới đám trẻ đang ngủ ở tầng trên, và ngài sốt sắng phó thác các em cho Đức Mẹ. Tia sét đó cũng đánh ngang phòng ngủ của các em, làm nứt bức tường phía ngoài và làm cho đám trẻ đầy sợ hãi. Nỗi sợ hãi có nguy cơ tác hại hơn những gì luồng sét đã gây ra.
Giữa bóng tối và tiếng đổ vỡ cùng với tiếng kêu la hoảng loạn, mang chiếc đèn trong tay Don Bosco xuất hiện trên đống hồ vữa và gạch đổ nát với nét mặt dịu hiền và mỉn cười. Ngài nói để trấn an: “Đừng sợ, chúng ta có một người Cha và một người Mẹ tốt lành ở trên trời canh chừng cho chúng ta”. Sự hoảng sợ lắng dần. Sau khi xem có ai bị nguy hiểm tính mạng không, Don Bosco tự phát lên lời Deo gratias và tiếp tục: “Chúng ta hãy tạ ơn Chúa, chúng ta hãy tạ ơn Chúa và Đức Mẹ đã cứu chúng ta khỏi cơn hiểm nguy. Thật khốn nếu ngôi nhà bốc cháy! Ai có thể thoát chết?” Không gì hơn là lúc đó bảo chúng qùi gối xuống trước một ảnh Đức Mẹ, ngài cùng với chúng đọc kinh cầu Đức Mẹ.
Một lát sau đó các thầy tư giáo mới lên tới để xem ngài có bị sao không. Đây đã là lần thứ ba ngài bị sét đánh; nhưng lần này với một hậu qủa rõ rệt và kéo dài. Tuy nhiên ngài bình thản nói rằng: “Đây là lần mà lần nhận được ơn lớn lao nhất từ Đức Mẹ, chúng ta phải hết lòng cám ơn Mẹ!” Thực vậy, sự xem xét sau đó cho thấy chỉ một chút nữa là tất cả biến thành của thiêu sinh.
Người ta đề nghị ngài dựng một cột thu lôi. Don Bosco trả lời: “Đúng thế, chúng ta sẽ đặt trên đó tượng Đức Mẹ. Mẹ đã tỏ ra tốt lành với chúng ta, có lẽ sẽ là vô ơn nếu tin tưởng vào một cái gì khác.” Bức tượng Đức Mẹ nhỏ, như sự che chở của Nguyện xá tiên khởi, vẫn còn đó để làm chứng về tình yêu con thảo của Don Bosco đối với Nữ vương quyền phép trên trời.
Trước khi năm đó kết thúc, một cú sụp đổ mặt tiền tầng hầm của một xưởng thợ mới xây càng làm cho đám trẻ thêm sợ hãi. Don Bosco tìm cách để lấy lại bình tĩnh cho các em, ngài nói không do dự rằng: “Ma quỉ đã muốn ngoáy đuôi vào đây; nhưng cứ tiến lên, đừng sợ chi!.”.
Khi đã lớn tuổi, đứng trước những rủi ro như trước kia, ngài tỏ ra cùng một niềm tín thác trong tay Thiên Chúa. Hai mươi năm sau, đúng ngay lúc bữa trưa trọng thể để tiễn đoàn truyền giáo, trong phòng đóng sách bùng phát một ngọn lửa. Không xa đó mấy ngổn ngang hành lý của các người sắp lên đường. Người ta biết rõ hiểm họa: cả nhà ồn ào hỗn loạn. Don Bosco, hoàn toàn khác, vẫn điềm nhiên, không rời khỏi nhà cơm, nhưng yên lặng ở đó và trầm ngâm. Thỉnh thoảng ngài hỏi có xảy ra thiệt hại nhân mạng nào không; khi nghe rằng không, ngài tiếp tục trong suy nghĩ của mình. Nghe người ta báo cho ngài là thiệt hại lên khoảng một trăm lire, ngài kêu lên: - Thiệt hại nặng quá! Nhưng Chúa cho, và Chúa lại lấy đi. Ngài là chủ.
Don Bosco dùng câu nói đừng để gì làm bạn xao xuyến của thánh Teresa khi trao các chức vụ và trách nhiệm cho con cái ngài, để chuẩn bị tinh thần cho họ trước những rủi ro bất ngờ có thể gặp, cũng như khi họ tới với ngài trong một số hoàn cảnh khó khăn nào đó. Những khó khăn tự nó kéo theo những bất tiện nghiêm trọng, chắc chắn sẽ làm xao động và mất phương hướng những ai chưa có thói quen suy nghĩ rằng dù một chiếc lá rụng xuống cũng không ngoài ý Thiên Chúa.
Sự không bị xao động càng hiếm thấy hơn nữa trong những rủi ro mà cách tự nhiên người ta càng thấy dễ bị nóng nảy; chính vì thế sự giữ cho mình được vững vàng và bình thản cách đáng yêu là một đặc ân được ban cho những người có tâm hồn chìm ngập trong Thiên Chúa. Lấy thí dụ, khi phải đi đường, ai mà đã không có lần gặp cảnh ngộ đáng tiếc bị lạc đường? Đó là điều hết sức bình thường; nhưng đó cũng có thể là dịp bất ngờ để biết được cái bên trong thực sự của một con người.
Một ngày nọ Don Bosco xuống xe lửa ở Asti, ngài phải dừng lại ở ga vì có công việc nên không kịp giờ lấy xe ngựa để đi Montemagno, vì thế ngài phải đợi thêm mấy tiếng đồng hồ. Ngài không tỏ ra khó chịu: làm quen nói chuyện với một nhóm thanh niên, thuyết phục chúng đi xưng tội, và đã làm điều này lập tức trong nhà trọ gần đó. Một lần khác, lỡ chuyến xe lửa từ Trofarello đi Villastellone, không tỏ ra bực mình, ngài lấy trong túi ra một bản thảo và vừa đi bộ vừa sửa bản thảo. Khi đi được nửa đường, ngài ngẩng mặt lên khỏi tờ giấy, nói với người cùng đi: “Đúng là sự không may lại hữu ích để làm một cái gì khác. Ở nhà có lẽ cha đã không thể làm việc được nhiều như thế, nhờ vào sự không may này cha đã làm được khá nhiều”.
Một buổi sáng, phải lấy xe lửa đi tới một vùng không xa Torino lắm, ngài đã sắp xếp để cử hành thánh lễ ở đó. Khi ra khỏi phòng, có một thầy tư giáo cần phải nói với ngài đôi lời; Don Bosco ngừng lại để nghe thầy. Khi xuống thang, lại có một người khác muốn nói với ngài, Don Bosco ngừng lại lắng nghe. Khi tới bậc thang cuối cùng, lại một thầy thứ ba đang đợi ngài; Don Bosco rất bình tĩnh trao đổi với thầy. Đi ra khỏi hành lang, lại có mấy linh mục và tư giáo bao quanh ngài; Don Bosco làm cho tất cả đều thỏa mãn. Sau cùng ngài có thể đi ngang sân chơi để ra cổng: nhưng một thiếu niên chạy theo sau kêu ngài; Don Bosco quay lại và trả lời em. Tuy nhiên xe lửa không đợi, nên khi ngài tới nhà ga, xe đã khởi hành. Don Bosco quay trở lại, vào thành phố cử hành thánh lễ và đi chuyến xe lửa thứ hai.
Theo lời thánh Bonaventura, để một bề trên có thể có lòng thương cảm và dễ mến như thế cần phải có sự gặp gỡ thường hằng với Thiên Chúa. Chỉ có Đấng là Đại dương nhân hậu đổ tuôn sự dịu dàng này vào trong lòng bề trên đó khi cầu nguyện, nhờ đó mà trở thành mọi sự cho mọi người.
Nhưng nỗi gian truân đụng tới Don Bosco từ phía con người: từ những người khiêm tốn cho đến những người đáng kính, quyền thế.
Người khiêm tốn như một thầy sư huynh tốt tốt lành kia, đã đi sang Mỹ châu và được chỉ định ở Santa Cruz thuộc Argentina, thầy bị khủng khoảng, đã bỏ nhà và đến ở trong xưởng của một người dân. Tin tức không chờ mong này làm người của Thiên Chúa đau khổ, ngài truyền lệnh cho thầy đó về lại Italia. Đứng trước khó khăn tài chính vì chi phí cho chuyến đi, ngài bình thản và thẳng thắn nói: “Ở đây không nói đến chuyện chi phí mà quan tâm đến cứu một linh hồn”.
Một người khiêm tốn chẳng hạn như ông đầu bếp của Nguyện xá. Một buổi tối nọ, Don Bosco sau khi đã giải tội khá muộn, ngài đi ăn tối trễ, ông bếp dọn cho ngài món cháo đã cũ và lạnh ngắt. Người dọn nhà cơm đã có kinh nghiệm, biết rằng Don Bosco có lẽ sẽ không phản ứng gì, nhưng không thể để cho ngài ăn đồ ăn thừa như thế, nên đã khiển trách ông đầu bếp kia: “Thứ đồ ăn này mà cho Don Bosco hả?”. Nhưng người kia nổi giận trả lời: “Don Bosco là ai chứ? Cũng là một người như mọi người”. Người giúp Don Bosco hoặc vì nổi nóng hoặc vì bào chữa, đã nói lại cho ngài những lời không hay này. Don Bosco thản nhiên cầm thìa ăn, nói cách nhân hậu rằng: “Ồ, ông bếp có lý của ông”.
Một người khiêm tốn như người phụ trách nhà cơm, có lần bị chính Don Bosco khuyến cáo vì đã không thay khăn ăn cho đúng lúc, không chấp nhận sự khiển trách trong tình cha của ngài, nhưng viết cho ngài một lá thư, nóng nảy tới độ nói với ngài rằng đó là lần đầu tiên đã nhìn thấy Don Bosco mang bộ mặt nghiêm như thế. Vị đầy tớ Chúa, không phải không buồn phiền, vừa khi gặp người ấy, liền gọi lại và ám chỉ về tiếng xấu mà người ấy đã loan đi trong Nguyện xá, ngài bảo: “Con không biết Don Bosco là một con người như mọi người sao?”. Từ thánh Phaolô cho đến chúng ta, mọi người thuộc về Thiên Chúa đều được coi là người mắc nợ mọi người, mắc nợ từ người ngu dốt đến người khôn ngoan.63 Thánh Bonaventura nói rằng sự gặp gỡ Thiên Chúa làm cho trái tim của bề trên trở nên khiêm nhường.64
Người đáng kính như viện phụ Amedeo Peyron, một triết gia và một chuyên viên về ngữ học, giáo sư của Đại Học Triều Đình tại Torino. Ngài chủ toạ cuộc họp các linh mục quan tâm các vấn đề tác vụ thánh. Chấm dứt bài trình bày của ngài về sự cần thiết gia tăng những in ấn có tính giáo dục phù hợp với dân chúng, Don Bosco lợi dụng cơ hội để nói về tờ báo Letture cattoliche của mình. Vị chủ tọa, như thể không để mất dịp, điều mà ngài chưa bao giờ làm, tuôn ra tất cả những gì mình nghĩ, phê bình những những sai sót về văn phạm và bút pháp làm mất giá trị của tờ báo. Thẩm quyền của tác giả, sự hăng hái khi phát biểu, sự cay cú của một vài câu đã khiến tất cả đều sửng sốt.
Đầy tớ Chúa Leonardo Murialdo, lúc đó ở trong số người ngồi nghe, cảm thấy xấu hổ vì cung cách của người bạn, đồng thời biết được sự ít thiện cảm của nhiều người đang hiện diện đối với Don Bosco. Ngài bồn chồn chờ đợi xem Don Bosco có giữ được bình tĩnh và sẽ trả lời ra sao. Ngài cũng không phải không biết sự nhạy cảm của nhiều tác giả khi nghe sự chỉ trích, nhất là khi bị nhạo cười nơi công cộng. Khi những lời tấn công chấm dứt, Don Bosco lên tiếng: “Con tới đây thật là để được giúp đỡ và khuyên nhủ. Con xin tất cả hãy nói cho con biết chỗ nào thấy cần sửa, con sẽ sửa một cách vui lòng. Còn hơn nữa con sẽ thật là may mắn nếu có vị nào là văn sĩ sửa cho con từng số báo một”. Nhà thần học Murialdo thở ra nhẹ nhõm. Vào năm 1896 khi nhớ và suy nghĩ về tấn kịch này, ngài nói: “Don Bosco là một vị thánh”.
Đối với các vị giáo sĩ vị vọng khác, không phải vì họ có ý xấu, nhưng vì có thiên kiến. Don Bosco gặp không biết bao khó chịu, ngài luôn bỏ qua tất cả nhờ vào sự gặp gỡ thường xuyên với Thiên Chúa, vì chỉ có bình an của Thiên Chúa mới làm chủ được những suy nghĩ và cảm xúc của con người. Nơi đâu có Chúa, nơi đó không có xáo động. Trong một thành phố lớn ngoài Italia, người ta mới mở một trường, Don Bosco đến thăm cơ sở tôn giáo quan trọng đó, sau một hồi lâu đợi ở ngoài phòng tiếp khách, ngài nhận được một cuộc tiếp đón vô cùng lạnh nhạt. Lúc vừa ra khỏi cửa, người đồng hành với Don Bosco buột miệng than thở. Don Bosco bảo: “Hãy vui vẻ, hãy luôn vui vẻ; họ sẽ cảm thấy bối rối hơn chúng ta khi thấy đã cư xử với chúng ta như thế”. Rồi chẳng chút khó chịu ngài chuyển sang bàn về những chuyện khác quan trọng hơn.
Cũng trong chính thành phố này, trong một cuộc thăm viếng của Don Bosco tại một trường, cha xứ ở đó do một cơn tức giận, điều không phải hiếm xảy ra giữa những người tốt, lên giọng với Don Bosco bằng một tràng những lời lẽ chưa từng nghe. Khi cơn cuồng phong đã dịu, Don Bosco ngẩng đầu lên một chút như thái độ của người khiêm tốn xin được nói: “Vâng thưa cha xứ, cha có lý khi trách cứ, con lấy làm tiếc đã không thể hoàn toàn đáp ứng lại những ao ước của cha. Cha là ân nhân của chúng con. Con luôn nhớ với lòng biết ơn điều lành mà cha đã làm cho chúng con. Chúng con sẽ luôn luôn sẵn sàng phục vụ cha. Con sẽ chết sớm, nhưng con đã để lại di chúc cho người kế vị con phải cầu nguyện cho cha”. Mỗi lời của Don Bosco như làn sương êm ái tỏa xuống trên sự nóng nảy của người phê phán, đến nỗi sau đó, ngài lên tiếng xin lỗi và trở thành bạn thân hơn trước kia.
Chúng ta mở ra ở đây một khoảng nói về báo chí. Có lẽ thật hay, thu thập và trình bày thành các tập san nhiều mầu sắc những mẩu chuyện đây kia về Nguyện xá và về Don Bosco. Người viết, hẳn có một kỷ niệm cá nhân không phai mờ. Lần đầu tiên đứa nhỏ biết đến cái tên thân thương Don Bosco là nhờ một trang báo xấu, trong đó một hình ảnh méo mó và xấu bóp méo hoạt động bác ái của ngài cho giới trẻ nghèo và bị bỏ rơi. Nhưng chúng ta hãy để cho kẻ chết chôn kẻ chết, ngay cả để cho kẻ chết chôn người sống. Don Bosco cứ để cho bọn họ như chó sủa mặt trăng, chẳng bận tâm báo thù, chẳng đáp trả hay nuôi giận những kẻ nói xấu ngài, vì họ đã quảng bá cho công cuộc của ngài.
Đối với những tấn công thù nghịch của báo chí, ngài chỉ ngước mắt và đưa hai tay lên trời với đức tin, lập lại những lời tương tự như sau: “Kiên nhẫn! Rồi điều này cũng sẽ qua thôi! Những người dân tốt lành rồi sẽ về phe Don Bosco vì Don Bosco đâu có làm gì khác ngoài làm việc thiện đâu! Chúng ta đành chịu để cho các linh hồn hư mất sao? Họ chống lại công việc của Thiên Chúa mà không biết. Nhưng Chúa có cách để phá tan những cạm bẫy”.
Nhưng đang khi coi thường cái tính mồm mép của báo chí, thì thái độ bất thuận của nắm giữ quyền bính mới là cái làm tổn thương những người khôn ngoan và các thánh. Don Bosco, như chính ngài thú nhận, có một tính tình đam mê và kiêu ngạo, khao khát vì vinh quang Chúa và phần rỗi các linh hồn, ngài không thể chịu nổi sự cản trở mỗi khi phải đụng độ với sự ngăn cản của những người đại diện có quyền hành. Nhưng tính tự nhiên được ân sủng siêu nhiên nâng cao đã khiến cho Don Bosco thành một con người hoà hoãn và hòa giải nhất trên trần.
Trong thời kỳ nhiều biến loạn chính trị, nhiều lần thẩm quyền nhà nước, bị đưa đẩy bởi các phe nhóm, đè nặng tay trên Don Bosco! Nhiều lần khi ngài trình diện trước những người đối kháng, ngài lại làm chủ tâm hồn họ và khiến họ trở thành những tham vấn dễ tính! Nhưng trước khi đi gặp họ, ngài ngước nhìn lên Chúa trong kinh nguyện, cảm nghiệm được hiệu lực của kinh nguyện trong việc thay đổi trái tim của những kẻ quyền thế. Ngài nói với con cái ngài: “Với phương thế này, nếu sự việc xuôi xắn, người ta sẽ đạt được những gì người ta ao ước, ngay cả khi phải xin với người không có tình cảm hay kính trọng đối với chúng ta. Thiên Chúa sẽ chạm tới trái tim con người vào đúng lúc để nó có đón nhận những đề nghị của chúng ta”. Đây chính là nguồn mạch đem lại sự hăng say phi thường trong những hoàn cảnh đối kháng và đắng cay.
Năm 1862 người ta muốn bằng mọi giá bắt ngài đóng của các lớp học của Nguyện xá. Vị giám sát chương trình học của triều đình đồng ý cho ngài một cuộc hội kiến sau hai giờ chờ đợi. Ông long trọng ngồi trên ghế bành tiếp Don Bosco đứng trước mặt. Trước khi vị đầy tớ Chúa mở miệng, vị quan chức làm ngài choáng váng với một cơn lũ những lời mạ lỵ mà ông tuôn ra không chút kính nể đối với các linh mục và tu sĩ, đối với Đức thánh cha và chính Don Bosco, chống lại các trường học và sách báo của Don Bosco. Nhìn thấy Don Bosco đứng đó trong sự bình tĩnh và không động đậy, không tỏ một chút gì tự bảo vệ, ông cho ngài là người khờ dại, và thế là ông thôi không tấn công nữa.
Don Bosco lúc này bắt đầu nói. Bằng một giọng rõ ràng và từ tốn, ngài xin ông trước hết hãy biết rằng những gì ông nói cho đến lúc này không liên quan gì đến việc ngài tới với ông, thế là ngài chuyển sang trình bày cho ông mục đích cuộc thăm viếng này. Vị giám sát, vốn chưa bao giờ có dịp chuyện vãn với những người như Don Bosco, không tin vào tai và mắt mình nữa. Về cuối, ông cảm thấy trong lòng mình một sự kính trọng và nhân ái đối với người cách đây ít phút là một kẻ bị xử tệ. Ông trở nên hoàn toàn khác, đầy lịch thiệp và từ hôm đó trở thành người bạn và người bảo vệ Don Bosco. Không chỉ lần này, Don Bosco đã có thể làm cho lời của Nehemia trở thành của mình với một chút biến đổi: Tôi đã cầu khẩn Thiên Chúa Đấng ngự trên trời, tôi đã thưa với vua… và vua đã ban cho tôi mọi sự, bởi vì bàn tay trợ giúp của Thiên Chúa ở với tôi.65
Tinh thần cầu nguyện, mà đầy tớ Chúa Contardo Ferrini gọi là “lễ hội của các ý nghĩ thánh thiện”, quả thật đúng. Nó khơi dậy nơi tâm hồn các tư tưởng thánh thiện trong sự vui tươi, và các tư tưởng vui tươi một cách thánh thiện, ngay cả trong những hoàn cảnh đối kháng và gây xáo trộn. Như lời Đức Pio XI trong diễn từ nhìn nhận các phép lạ: bao nhiêu khó chịu cho Don Bosco, “đầy tớ trung tín và khôn ngoan của Giáo hội”, khi từ thẩm quyền của Giáo hội phát sinh những đối kháng! Với sự tài khéo của trí khôn ngài đã biết hoà giải giữa bổn phận làm người thuộc quyền và những bổn phận của công lý! Ngài tìm nơi Thiên Chúa giải pháp cho những vấn nạn mà cách nhân loại không thể hoà giải được.
Một tài liệu trong văn khố cho ta một thông tin nho nhỏ bên lề: “Tội nghiệp thay Don Bosco! Nếu Thiên Chúa không ở với ngài, chắc hẳn ngài đã không thành công”. Trích dẫn từ một tường trình chính thức của một đức ông, viên chức của Toà thánh tại chính quyền vùng chân núi alpino gởi cho Thánh Bộ các Giám mục và Dòng tu, trong đó vị này miêu tả cuộc sống của các thầy tư giáo của Don Bosco như ở trong đám sương mù trong khi mong chờ sự phê chuẩn Hội dòng Salêdiêng.
Vị giám chức tốt bụng này không hiểu gì về Don Bosco và tinh thần của ngài nhận định giống như người áp dụng những tiêu chuẩn cũ kỹ, mà theo đó Don Bosco đã đảo lộn những ý niệm sư phạm truyền thống. Biết được điều này, Don Bosco đoán trước được những hệ quả tai hại từ bản tường trình đó; tuy nhiên khi thông tin điều này cho Ban điều hành của Tu hội,66 Don Bosco dùng những lời thật tế nhị khi nói về tác giả của nó; còn hơn nữa thường đón tiếp vị này tại Nguyện xá với sự kính trọng chân thành và luôn tìm dịp làm điều tốt cho vị này.
Những thủ tục để có được sự phê chuẩn Tu Hội khiến cho vị Đầy tớ Chúa phải nuốt những viên thuốc rất đắng! Ngài đã có được thư giới thiệu cá nhân của rất nhiều các giám mục; nhưng thư giới thiệu của bản quyền sở tại Torino mới thực ích lợi cho ngài. Thời điểm thuận tiện đến khi đức tổng giám mục Riccardi triệu tập các giám mục thuộc tổng giáo phận cho Công đồng Vaticano sắp tới. Don Bosco khiêm tốn trình lên ngài đơn thỉnh xin để ngài đọc trước công nghị mà trong đó vốn có nhiều vị ủng hộ. Ngài không nghi ngờ về kết qủa. Nhưng tiếc thay sự ngăn ngừa làm thay đổi tất cả; Don Bosco phải ngậm tăm khi được thư trả lời có hình thức rất lịch sự nhưng nội dung chối từ. Thất vọng đắng cay, ngài thốt lên: “Kiên nhẫn! Tất cả vì Chúa và vì Đức Trinh Nữ rất thánh!”.
Trong một lần lưu lại Roma để lo việc phê chuẩn một chuyện bất ngờ đáng buồn xảy đến cho ngài đúng ngày trước khi khởi hành. Ở Roma ngài có được cảm tình của dân chúng mọi tầng lớp. Đang khi ngài thăm gia đình qúi tộc Vitelleschi để chào họ, thì có tiếng báo hồng y Altieri, người mà Don Bosco không kịp giờ thăm, tới. Xem ra vào lúc này vị qúi tộc áo đỏ sẽ tỏ ra thuận lợi. Don Bosco kính cẩn lại gần. Vị hồng y chỉ đáp lại một tiếng lạnh lùng, rồi trong suốt cuộc trò chuyện sau đó trong căn nhà mà Don Bosco rất được kính trọng, không nói thêm một lời, không một ánh nhìn về phía Don Bosco. Gia đình qúi tộc kia cảm thấy lúng túng, sau đó họ còn cảm thấy bất an vì biết được tính nết cứng cỏi của nhân vật đáng kính kia. Người tỏ ra bình thản hơn cả là Don Bosco, ngài nói: “Chuyện đó chẳng quan trọng gì. Ngày mai tất cả sẽ đâu vào đó”. Thật vậy, ngày hôm sau, sau khi cầu nguyện, ngài xin được hội kiến. Cuộc hội kiến đã giải tỏa mọi đám mây che phủ, vì Don Bosco đã có thể tỏ ra là biết kính trọng chức vị hồng y.
Tiến hành như thế theo phẩm trật với biết bao phiền toái, sao chúng ta lại không lập tức đi tới cấp cao nhất? Don Bosco cũng gặp một phiền toái ngay cả với Đức Pio IX. Một lần, sử dụng đặc ân mà ngài được hưởng trong Vaticano, ngài xin cho một luật sư Torino được tiếp kiến riêng với Đức thánh cha, người mà sau này sẽ trở thành Nghị viên Tancredi Canonico. Ông này thuộc vào nhóm những người ủng hộ Towianski, một người Ba lan có quan điểm cực đoan cấp tiến, điều mà Don Bosco không hề biết. Khi gặp Đức thánh cha, ông luật sư tận dụng để nói về quan điểm của mình, quên mất mình đang ở đâu và đang có vinh dự được nói với ai, khiến Đức Pio nổi giận ngắt lời ông và bảo ông ra về. Ông ra về, nhưng truớc khi về ông để lại một cuốn sách, trong đó có những gì mà ông đã lường trước không thể nói bằng lời. Sau cuộc tiếp kiến đó, Don Bosco lập tức được gọi vào và nghe Đức thánh cha nói: “Hoặc đó là một tên đại lừa bịp hoặc Don Bosco là một người… quá tốt bụng”. Nghe thấy thế, Don Bosco mỉn cười. Đức Pio IX nhận thấy điều này liền hỏi: “Vì sao con xin tìm cách cho ông ta vào đây? Và bây giờ lại còn cười vì thấy ta nổi giận?” Don Bosco, kính cẩn và bình thản, nhanh chóng trả lời: “Con cười, bởi vì cơn giận của một người cha thì luôn đáng yêu”. Ngài trình bày sự việc đã xảy ra như thế nào và vui mừng nhìn thấy Vị đại diện Chúa Kitô mỉn cười vì những lời chân thành của ngài.
Một ngày nọ Don Bosco viết cho một trong các con cái mình để an ủi người ấy trong một số điều không may: “Con hãy vui vẻ và can đảm, nhất là hãy cầu nguyện”. Cầu nguyện đối với Don Bosco là bí quyết của sự bình thản và niềm an bình giữa những thử thách, theo như giáo huấn của thánh Giacobê tông đồ.67
Chú thích
61 Luc 10, 41-42.
62 I Cor 6, 17.
63 Roma 1, 14.
64 L. c, Ibid.
65 II Esdr. 2, 4. 8.
66 Capitolo della Società theo cách gọi thời đó.
67 Gia 5, 13.
