Chương IV. Khởi đầu sứ mạng
Các nhà vật lý học, để xác định cấu trúc nền tảng của một ngôi sao, họ dùng một tiến trình đáng thán phục. Họ cho ánh sáng của một ngôi sao đi qua một lăng kính; những tia sáng nhiều mầu sắc kia khi đi qua lăng kính, sẽ tách ra và được chiếu trên một màn ảnh trắng gọi là quang phổ. Sự phân tích mầu sắc của quang phổ cho phép các nhà khoa học kết luận qua những dấu hiệu; người ta biết được những khoảng cách vô tận mà cho tới ngày nay không có phương tiện nào để biết.
Nơi Don Bosco, linh hồn tràn đầy Thiên Chúa, tinh thần cầu nguyện không có những biểu lộ sở dĩ cho ta một nhận thức trực tiếp về bản tính và cường độ của nó; để biết được tính chất và đo lường được nó, can phải kiên trì khảo sát những hoạt động của cuộc sống hằng ngày của ngài.
Có ít người phi thường trong cái vẻ bình thường như thế. Trong những cái lớn lao cũng như trong những cái nhỏ nhặt, người ta luôn thấy nơi ngài phẩm chất và không gì hơn khác hơn là một linh mục tốt.
Vào lúc ban đầu, chỉ có những người có tập quán mới có thể dễ dàng biết nhận xét trong bất cứ lúc nào, hoặc đó là một cuộc gặp gỡ, một tai nạn hay một công việc, và đồng thời có con mắt sắc bén để phân định hiệu quả công việc của ngài, nghĩa là người có một trực quan để phân biệt người này với người kia, như người ta nói về đức thánh cha Pio XI rằng ngài nhìn Don Bosco với tất cả sự thán phục. Vậy có gì ngạc nhiên khi thấy có một số người không hiểu Don Bosco lắm và thậm chí có người hiểu sai và lại có người hiểu ngược với nhóm này? Số người sau cùng này thật ra rất ít ỏi, và ngày càng ít cùng với dòng thời gian; nhưng trong thực tế đã có những người như thế.
Chúng ta phải nói rằng trong những năm hoạt động nhiều nhất trong đời ngài, không phải mọi người đều nhìn ra Don Bosco là một con người cầu nguyện; còn hơn nữa chúng ta có thể thêm rằng không phải luôn luôn những người viết về ngài, đã thấm được cái tinh thần cầu nguyện sâu xa của ngài, họ chỉ quan tâm viết về những sự kiện kỳ diệu mà thôi. Đối với chúng ta, chất liệu viết tiểu sử là dựa theo những điều tra của những người quan tâm khảo cứu về đời sống nội tâm. Chúng ta có thể khiêm tốn nhấn mạnh rằng đó là ý định mà chúng ta muốn làm trong những trang này.
Sự lan rộng tự phát của ơn sủng trong cõi lòng linh mục của Don Bosco bắt đầu với nguyện xá các ngày lễ. Ngài không sáng tạo ra một hình thức mới, không chế ra một ngôn từ mới. Lúc đó đã có sẵn hoạt động giáo lý ngày Chúa nhật cho các bạn trẻ ở các giáo xứ; đã có các nguyện xá của thánh Philip Neri và thánh Carlo Borromeo.
Don Bosco, khi thấy nhiều bạn trẻ do hoàn cảnh không tới được các giáo xứ, ngài đã tổ chức các nguyện xá để tụ tập đoàn chiên tản mác này. Ngài phối hợp nhiều hoạt động khác nhau cùng với giáo lý, dàn trải hết ngày Chúa nhật. Lòng mến Thiên Chúa đã làm phát sinh nơi Don Bosco một tâm tình phúc âm sống động: hãy để các trẻ đến với tôi,31 và muốn chuẩn bị chúng đối diện với những cạm bẫy muôn mặt trong cuộc sống; ngài viết về thời gian đầu tác vụ linh mục của mình: “hạnh phúc của tôi chính là dạy giáo lý cho các bạn trẻ, sống với chúng, nói với chúng”. Dường như đến mức chính các bạn trẻ đó cảm nhận được sự thu hút của sự ưu ái thiêng liêng này; bởi vì khi ở Torino, ngài nói: “lập tức tôi gặp được ngay một số đông bạn trẻ theo tôi ngoài đường và ở nơi mấy chỗ công trường”. Nhưng quy tụ chúng đông đảo như thế không làm ngài mệt cho bằng không biết tìm nơi nào có thể quy tụ chúng.
Sự hăng say của ngài chỉ có một mục tiêu duy nhất: làm cho chúng gặp được Thiên Chúa qua việc sống theo các huấn lệnh Chúa và luật của Giáo hội. Bởi thế ngài lo cho chúng trước hết có thể giữ luật tham dự thánh lễ trong các ngày lễ nghỉ; rồi sao cho chúng có thể biết cách cầu nguyện sáng tối; sau cùng sao cho chúng được sửa soạn để xưng tội và rước lễ cách sốt sắng. Bởi thế ngài bắt đầu tổ chức dạy đạo giáo qua giáo lý và giảng thuyết phù hợp với tuổi tác của chúng.
Đồng thời ngài sáng kiến ra nhiều trò tiêu khiển khác nhau để hấp dẫn nhằm tăng thêm con số và bảo đảm sự tham dự đều đặn của các em; dù rằng sự thu hút lớn hơn cả vẫn là chính con người đầy lòng tốt của ngài. Như thế ngày lễ nghỉ trở thành đúng nghĩa ngày được thánh hóa. Chính vì lẽ đó mà những cuộc tụ họp được gọi là nguyện xá, như ý nghĩ của Don Bosco.
Từ ngữ Nguyện xá, vốn rất phổ biến tại Italy, như thế còn đang đợi một ý nghĩa mới trong các tự điển bên cạnh định nghĩa cũ như là một ngôi nhà! Nguyện xá của Don Bosco là một ngôi nhà thiêng liêng,32 xây bởi những viên đá sống là hàng trăm thanh thiếu niên, quy tụ về từ khắp nơi trong ngày của Chúa để thờ phượng Chúa và học cách thờ phượng Ngài bằng cả cuộc sống.
Lòng đạo đức của Don Bosco đã trải ra trong chính khi thực hiện Nguyện xá của ngài. Bắt đầu vào ngày 8 tháng mười hai năm 1841 với một em nhỏ. Trước khi dạy cho em bài học giáo lý nho nhỏ đầu tiên, ngài quì gối và đọc một kinh Kính Mừng kính Đức Mẹ để xin Mẹ trợ giúp cứu giúp linh hồn này. Thật là một lời kinh cảm động và phong nhiêu. Bốn mươi bốn năm sau, ngày 8 tháng mười hai năm 1885, khi huấn đức cho các Cộng tác viên, nhìn lại và so sánh với tình trạng buổi đầu, Don Bosco sẽ tuyên bố rằng tất cả là công trình của Mẹ Maria Phù Hộ do lời kinh Kính Mừng “đọc sốt sắng với ý ngay lành” đó. Thật vậy, những thành qủa đầu tiên đã không phải đợi lâu.
Ngày Chúa nhật tiếp sau, em trở lại, không chỉ một mình, nhưng với một nhóm nhỏ các bạn của em. Đó là các trẻ nghèo giống như em, được Don Bosco tiếp nhận và đối xử với tất cả sự trìu mến của ngài. Từ tuần này sang tuần khác số các em học giáo lý ngày càng tăng, và tuy con số tăng, niềm vui và sử dễ dạy của các em không bao giờ suy giảm.
Đến lễ Giáng sinh năm đó, một số đông đã được rước lễ lần đầu; rồi tới lễ Đức Mẹ dâng Chúa trong đền thờ và lễ Truyền Tin, các ca đoàn thiếu niên do chính Don Bosco luyện tập, đã cất lên lời ca tụng Mẹ Thiên Chúa, và các nhóm đã học thì lãnh các bí tích. Don Bosco như sờ thấy thiên đàng.
Nơi tụ họp các nhóm trẻ là Học viện giáo sĩ Torino, một nơi để đào tạo cho các linh mục Piemonte mới chịu chức, họ đào sâu về thần học mục vụ và thực tập mục vụ, dưới sự hướng dẫn đầy tài năng của những chuyên viên trong đó có chân phước Giuseppe Cafasso. Trong một nơi như thế, dù không phải là nội cấm như của đan viện, thì những cuộc tụ họp ồn ào, ít ra cũng phá vỡ bầu khí yên lặng trong một lúc nào đó.
Vị tông đồ nhiệt thành của giới trẻ không tìm đâu được nơi để thực hiện sứ mạng của mình. Ba năm trôi qua thật sự đã góp phần hình thành nên tinh thần của ngài. Sự quan phòng của Thiên Chúa đã khiến Don Bosco ở gần vị thánh đào luyện các linh mục, không phải là vô ích.
Tại trường của vị chân phước này, Don Bosco đã hút lấy lòng đạo đức, điều mà khi còn nhỏ đã cảm nghiệm phần nào cùng với dòng thời gian, lòng đạo đức “tín thác tuyệt đối nơi sự tốt lành và lòng mến dịu dàng (amorevolezza) của Thiên Chúa đối với chúng ta”; từ các buổi huấn đức thần học và từ các buổi hướng dẫn thiêng liêng, Don Bosco học được cách lắng nghe giải tội với lòng “thương xót, hiểu biết và khôn ngoan”; trong các bài học về khoa hùng biện thánh ngài học biết rằng, tòa giảng không phải là nơi để phô trương sự tài giỏi mà là nơi để cổ võ “sự tuân giữ huấn lệnh Thiên Chúa, việc cầu nguyện, lòng sùng kính Mẹ Maria, sự chuyên cần lãnh các bí tích, sự xa tránh nhàn rỗi, các bạn xấu và những dịp tội, lòng bác ái với tha nhân, sự kiên trì trong lúc thử thách và không bao giờ kết thúc bài giảng mà không nói tới những chân lý vĩnh cửu”.
Cùng chia sẻ với Don Cafasso việc trợ giúp tôn giáo cho các tù nhân, tham dự các khóa tĩnh tâm của ngài, Don Bosco cảm thấy được thiêu đốt bởi lòng đạo đức bên cạnh các việc tông đồ của ngài. Ngay cả trong những cuộc trò chuyện hằng ngày, Don Bosco cũng hấp thụ được những lời khuyên khôn ngoan về “cách sống trong xã hội, cách xử sự với thế gian để không làm nô lệ cho nó, và trở thành linh mục đích thực với những nhân đức cần thiết, thành thừa tác viên biết trả cho Caesar những gì của Caesar và cho Thiên Chúa những gì thuộc về Thiên Chúa”.
Nhưng người ta không thể miễn chước Thiên Chúa chỉ vì để trả cho Caesar một cách không thích đáng. Không may người ta luôn có thể bị ảo tưởng rằng phung phí sức lực cho tha nhân thì miễn khỏi bổn phận tìm kiếm Thiên Chúa cách nhiệt tình và nội tâm.
Về thời gian này, Don Bosco đặt thêm một điểm trong chương trình sống linh mục của ngài, phương châm này có lẽ do sự khôn ngoan của kinh nghiệm dạy mách bảo. Chúng ta trình bày ở đây như đọc thấy trong cuốn sách nhỏ của ngài: “Kinh phụng vụ và giải tội. Tôi sẽ chăm lo đọc kinh thần vụ cách sốt sắng và đọc một cách ưu tiên trong nhà thờ, trong khi viếng Mình Thánh Chúa. Tôi sẽ đi xưng tội mỗi tám ngày và sẽ chăm lo thực hành những quyết định mà tôi làm mỗi lần xưng tội. Khi được xin giải tội cho tín hữu, nếu là trường hợp khẩn thiết, tôi sẽ ngưng kinh thần vụ và cũng thế tôi sẽ rút ngắn giờ chuẩn bị và cám ơn sau thánh lễ, để có thể thực thi tác vụ thánh”.
Tinh thần cầu nguyện, khi được chuyển thành thói quen, tạo cho người ta có một dự thế thanh thản và một cảm thức luôn thức tỉnh dễ dàng lên khỏi những gì quá hời hợt. Đó chính là trường hợp của Don Bosco.
Tại Học viện giáo sĩ, các người có chức vị, các chính trị gia và những người qúy phái và có tiếng của Torino thường đến với chân phước Cafasso để được hướng dẫn thiêng liêng. Từ đám người lui tới này, Don Bosco khiến họ chú ý đến ngài, vì họ thấy ngài như “một con người thuộc về Chúa” và như “một người rất được kính trọng”, theo đó nhà viết sử về Don Bosco đã có thể thu thập trực tiếp từ lời kể một số trong các kẻ có chức vị này.
Chú thích
31 Mat 19, 14.
32 1 Pet 8, 9.
