Nguyện xá tại nhà thờ Thánh Phêrô bị xiềng xích
303 NGƯỜI NỮ GIÚP VIỆC CHO CHA SỞ - MỘT BỨC THƯ - MỘT BIẾN CỐ THÊ THẢM.
Do việc ông thị trưởng và nói chung Hội đồng thành phố tin chắc rằng những gì người ta đã viết chống lại chúng tôi đều là vô căn cớ, nên chỉ cần một đơn xin kèm theo lời hậu thuẫn của Đức Tổng Giám mục là chúng tôi có thể được tụ tập tại sân và trong nhà thờ Mộ Chúa Chịu Đóng Đinh, được gọi cách bình dân là nhà thờ thánh Phêrô bị xiềng xích 304. Thế là sau hai tháng sinh hoạt ở nhà thờ thánh Martinô,305 chúng tôi trong nỗi hối tiếc cay đắng, lại phải chuyển sang một nơi mới, nhưng dưới một khía cạnh, nó lại thuận lợi hơn cho chúng tôi. Hành lang dài, sân rộng, nhà thờ thích hợp với các cử hành phụng vụ thánh, tất cả mọi sự đều kích thích nỗi hào hứng của các bạn trẻ, khiến cho chúng say sưa vui sướng.
Nhưng tại nơi đó lại có một đối thủ cạnh tranh ghê gớm, mà chúng tôi không được biết trước. Không phải là một người chết, họ đã an nghỉ rất đông tại khu nghĩa trang này, nhưng là một người bằng xương bằng thịt, bà giúp việc của cha sở. Bà ta bắt đầu được nghe những tiếng hát và những tiếng nói, và chúng tôi cũng phải kể tới, những tiếng la hét của các học trò, liền ra khỏi nhà trong cơn nổi đoá, với chiếc khăn trùm đầu thắt chéo, với hay tay chống nạng, lớn tiếng thóa mạ đám đông đang thích thú vui chơi. Cùng lên tiếng chửi bới với bà ta, có cả một bé gái nhỏ, một con chó, một con mèo, cả đàn gà mái, cung cách thật giống như là chiến tranh Âu châu sắp tới đến nơi. Cha cố gắng lại gần để trấn an bà ta, cho bà ta thấy rằng lũ trẻ này không có ý xấu, và chúng chỉ vui chơi, không hề phạm tội nào. Thế là bà ta quay sang cha, và kể chuyện cha.
Vào lúc đó, cha đã nhận thấy là nên ngưng cuộc chơi, dạy giáo lý một chút, và sau khi lần hạt xong ở nhà thờ, chúng tôi đi ngay với hy vọng lần sau gặp lại nhau trong sự yên ổn hơn vào Chúa nhật tới. Nhưng ngược hẳn, bởi vào buổi chiều hôm ấy, khi cha sở về nhà, bà giúp việc tốt lành này đã quanh quẩn bên ngài, gọi Don Bosco và các con cái của Don Bosco là những kẻ làm cách mạng, tục hóa các nơi thánh, và là cả một đám đáng nguyền rủa, rồi thúc đẩy ông chủ tốt lành này viết một lá thư cho chính quyền thành phố. Ngài viết theo lệnh đọc của bà đầy tớ, nhưng với một sự chua chát đến nỗi ngay lập tức người ta phải ban hành ngay lệnh bắt bất cứ ai trong chúng tôi sẽ còn trở lại đó nữa.
Thật buồn để mà nói, nhưng đây chính là lá thư cuối cùng của cha sở Tesio, ngài viết thư vào thứ hai, và chỉ vài giờ sau đó, ngài bị cú xuất huyết não khiến ngài hầu như ngay lập tức trở thành xác chết.306 Hai ngày hôm sau, cùng một số phận xảy ra cho bà giúp việc 307. Những chuyện này đồn ra và tạo nên một ấn tượng sâu xa nơi tâm hồn các bạn trẻ và tất cả nhưng ai nghe được tin này. Mọi người đều nóng lòng muốn đến, muốn nghe những chuyện buồn này; nhưng vì chúng tôi bị cấm qui tụ lại tại nhà thờ thánh Phêrô bị xiềng xích, cũng như chẳng có thể có những dàn xếp hay trao đổi thích hợp, nên chẳng một ai, kể cả cha nữa, có thể tưởng tượng ra được mình sẽ có thể có được ở đâu một nơi để mà qui tụ lại 308.
Chú thích
303 Nhà thờ này tên thật là Đền Thờ Mộ Chúa Chịu Đóng Đinh, được những người bán rau xây dựng năm 1746. Nhà thờ có tiền đường, hành lang xung quanh và một sân rộng. Bên cạnh có một nghĩa trang, nhưng từ 10 năm trước đó đã không còn chôn cất người chết nữa. Nhà thờ thánh Phêrô bị xiềng xích này được gọi bằng tiếng Piêmôntê là San Pe’ d’ij Col = “Nhà thờ thánh Phêrô Cải Bắp”, có lẽ là do chuyện các người bán rau đã xây dựng lên. Câu chuyện trong chương này thực sự xảy ra trước chặng dừng chân của Nguyện xá tại khu Nhà máy xay. Cho nên có thể, khi phải dời Nguyện xá khỏi khu Nhà máy xay, cha Borel đã gợi hứng từ tên gọi này để giảng cho các học sinh Nguyện Xá phải di dời về câu chuyện cây cải bắp nhờ bị bứng đi để trồng lại mới tăng trưởng tốt. Nhà thờ này bị phá năm 1934, nhưng ngôi mộ lớn còn tồn tại.
304 Trong thời gian còn sinh hoạt tại Nhà thương Nhỏ của viện Nương náu, nhằm tránh phá rối các nhà của bá tước Barôlô, Don Bosco đã xin và được phép chuyển một số lớp giáo lý của các học sinh Nguyện xá sang học giáo lý thường nhật tại nhà thờ thánh Phêrô bị xiềng xích ở gần đó, nhưng sau đó một sắc lệnh của Hội Đồng Thành Phố ra lệnh là kể từ ngày 23.3.1845 cấm các buổi tụ tập học giáo lý, có thể vì xét thấy các cuộc học tập giáo lý này làm mất sự yên tĩnh của khu nghĩa trang. Cũng may là ngày 23 tháng 3 là ngày Phục sinh, và các lớp giáo lý thường nhật kết thúc.
Don Bosco do phải rời khỏi viện Nương náu, nên đã đề nghị với cha Giuse Tesio, là cha sở ở nhà thờ thánh Phêrô bị xiềng xích, để tạm thời tụ tập các trẻ tại đây. Cha sở có lẽ không hay biết về lệnh cấm của chính quyền, hơn nữa vì tạm thời vắng mặt, nên nghĩ Don Bosco đến với thánh lễ và giúp giải tội là một điều tốt, nên đồng ý. Thế là ngày 25.5.1845 lũ trẻ kéo nhau đến, không phải một vài lớp như xưa, mà là cả một đám đông kềnh càng, náo động khiến cho bà giúp việc và chính cha sở cũng thấy là khủng khiếp, nên có biện pháp.
305 Thứ tự về thời gian Don Bosco đưa ra ở đây có thể phải được điều chỉnh lại như đã gợi ý ở trên.
306 Theo tờ xác nhận đã chết, cha Tesio chết nhằm ngày thứ tư, vào 12giờ 30 ngày 28.5.1845. thọ 68 tuổi, hai tháng trước thời gian Nguyện Xá sinh hoạt tại khu nhà máy xay được bắt đầu kể từ 13.7.1845. Chúng ta được biết kể từ 1.6.1845 cho đến 6.7.1845, Don Bosco qui tụ các trẻ trai tại khu viện Nương náu vào Chúa nhật và lễ trọng, rồi đem chúng đi các nhà thờ xung quanh.
307 Cái chết của bà giúp việc có tên là Margarét Sussolino, không được xác minh. Bà ta ở lại đó ít ngày sau khi cha sở chết, rồi biến mất, có lẽ là bà ta trở về quê.
308 Nhà thờ thánh Phêrô bị xiềng xích chỉ chứng kiến một đợt sinh hoạt ngắn ngủi, nên chỉ được coi là một nơi chuyển tiếp. Chặng dừng chân đích thực chính là tại căn hộ của cha Moretta.
